Dode bijenkast na winter

Foto 1: Dode bijtjes in de kast

Onderzoek oorzaken bijensterfte 2020-2021

Uitgangspunten:

-6 Segeberger bijenkasten naast elkaar

-Kast 6 tegen begroeiing, kast 1 verste daar vandaan

-Vliegopening richting westen, uit de wind

-1e jaars volken, bijgevoerd aan begin van seizoen om op te sterken van de reis.

-Geen honing geoogst aan einde van seizoen

-Varoamijt bestrijding middels roofmijt, helaas door logistieke problemen 1e keer dode roofmijnen, wij hebben de bijenkasten 2,5 uur rijden staan in Duitsland en kunnen door corona niet makkelijk even heen en weer. 2 weken na de 1e enting 2e enting gedaan op alle kasten op de Varoamijt plank, dat is dat stukje vilt, en kast 1 het restje roofmijt gegeven.

– Temperatuur is afgelopen winter koud geweest, even warm en aansluitend weer koudegolf.

Kast 1: Winter doorgekomen en vliegt weer

Kast 2: dood

Kast 3: dood

Kast 4: dood

Kast 5: dood

Kast 6: winter doorgekomen en vliegt weer

1) Te laat met Varoamijt bestrijding begonnen waardoor kast 2-3-4-5 iets last van Varoamijt hebben gehouden, kast 6 was natuurlijk al met roofmijt voorzien, kast 1 is extra met restje roofmijt geënt. Varoamijt is wel aanwezig en soms iets in meerdere mate, doch ik denk niet dat dit 100% oorzaak is van de sterfte. We vinden wel redelijk veel dode Varoamijt terug op enkele lades, het lijkt er op dat de roofmijt echt zijn werk goed aan het doen was.

Foto 2: Bij en varoamijt

2) Wilde temperatuurwisseling in begin seizoen (te weinig bijen om zichzelf warm te houden)

3) Probleem met vlieggat, deze was dicht met dode bijen en redelijk luchtdicht (konden ook niet uitvliegen of beluchten). Daarnaast de Varoamijt plank erin en rooster ook met meerdere lagen bijen, redelijk compacte laag. Dit kan zuurstofgebrek veroorzaken. Daarnaast is een deel vd honing dun en waterig, en lijkt wel of een deel gist, hierbij komt o.a. co2 vrij wat zuurstof verdrijft, lijkt wel of volk gestikt is. Er zijn plekken waar de bijen nog gewoon in werkhouding gevonden zijn, alsof ze overvallen zijn door iets

Foto 3:

4) meer propolis als bestrijding van schimmelinfectie

5) we hadden even in 1e instantie gedacht dat gif een oorzaak zou kunnen zijn, daar hebben we niet direct een link kunnen leggen, zo was niet te zien dat er bijen met de tong naar buiten tussen zaten, mocht iemand dat herkennen in de foto’s laat mij dan even weten.

6) Voedselgebrek, de ramen zaten nog redelijk vol met honing er was voldoende voedsel in de kast. Verhongeren lijkt niet de oorzaak

In de kasten hebben we schimmel aangetroffen en maden, dit ziet eruit alsof dit gebeurd is nadat de volken overleden zijn, geen warmte door levende bijen is ook vocht in kast krijgen en houden, de schimmel is vermoed ik ontstaan nadat het volk is gestorven.

3 vd 4 kasten hebben we nu uit elkaar gehaald, de 4e komt bij de volgende rit, puur praktisch paste niet alles in de auto.

Foto 4:

Uit kast 3 is 1 pot bijen gekomen

Uit kast 4 zijn 4 potten bijen gekomen

Uit kast 2 zijn 3 potten bijen gekomen

Wat zijn de maatregelen die wij gaan nemen om de kasten gezonder te houden:

1) we gaan de kasten plaatsen op een soort eigengemaakt compostrek om de roofmijt het hele seizoen onder de kasten te laten leven zodat deze in het jaar mee kunnen groeien met het volk en bij voldoende temperatuur hun werk kunnen blijven doen. Daarnaast gaan we 2x per jaar verse roofmijt enten waardoor we zeker weten dat de hoeveelheid voldoende is, chemische bestrijding is niet nodig zoals ik afleid aan de dode bijen, op tijd met roofmijt beginnen en onderhouden is natuurlijke bestrijding voldoende.

Foto 5:

2) we gaan elk jaar voor optijd de winter de onderste deel van de, die met de ingang en de Varoamijt plank schoonmaken zodat er voldoende beluchting in de kast kan blijven plaats vinden. Doordat we deze op het “compostrek” plaatsen houden we de extreme koude tegen.

Foto 6:

3) we gaan de ingang van de Segeberger kast anders maken, nu loopt deze af en dode bijen vullen al snel de doorgang naar buiten, die ga ik omgekeerd plaatsen zodat er, mochten er dode bijen voor de uitgang liggen, deze niet de doorgang direct gaan verstoppen en beluchting vd kast belemmeren.

4) door het compostrek maken we ook een brug tussen de kasten voor betere toegang natuurlijk voorkomende roofmijt.

5) We overwegen de varoamijtplank en het fijne gaas onderin te vervangen door iets grofmaziger gaas zodat dode bijen niet in de kast blijven liggen maar kunnen doorvallen naar het compost rek(al zit je dan nog wel met bij dicht afsluiten van de kast voor bv transport).

Onderstaand foto’s van het drama in mijn kasten, niet iets om vrolijk van te worden doch wel leerzaam.

Ik hoop op input van jullie zodat ik meer te weten kan komen over te verbeterpunten. Deze kan ik dan posten en andere helpen. Ik denk dat delen van informatie, van zowel gezonde als probleemgevallen belangrijk is om samen inzicht te krijgen in wat er speelt onder de imkers. Het overgrote deel zal de informatie via de vereniging krijgen en daar zijn/haar vragen stellen, het zou leuk zijn als er ook tussen de verenigingen een meer openbare informatie uitwisseling gaat plaats vinden. Om 3 redenen:

  1. Als informatie meer openbaar is is het voor geïnteresseerde ook inzichtelijker meerdere zijden van de honingbij te leren kennen, niet alleen de blijebij plaatjes of doom scenario’s maar ook tussenliggende processen.
  2. Er sneller informatie tussen leden van de verenigingen kan worden gedeeld
  3. Er zijn ook mensen zoals ik die niet de behoefde voelen zich bij een vereniging aan te sluiten en toch met deze boeiende materie bezig willen zijn. Ik probeer zo veel mogelijk zelf ook uit te vinden en de mechanismes te begrijpen. Onderzoek op internet naar de meer uitzonderlijke incidenten zoals deze winter in onze kasten is best nog lastig.

Daarnaast hoop ik dat mensen als ze iets mee maken meer documenteren en onderzoeken wat de oorzaak is zodat hieruit collectief kan worden geleerd.

Het is niet erg om fouten te maken, belangrijkste is dat er collectief van geleerd kan worden en verbeterpunten kunnen worden gemaakt, dit in belang van de imker (meer plezier in de hobby) en nog belangrijker een betere gezondheid voor de bijen.

Onderstaand de overige fotos van de onderzoekssessie:

Foto 7: Honing
Foto 8:

Foto 9:

Foto 10:

Foto 11:

Foto 12:

Foto 13:

Foto 14: bij met varoamijt
Foto 15:

Foto 16:

Foto 17:

Foto 18:

Foto 19:

Foto 20:

Foto 21:

Foto 22:

Foto 23:

foto 24:

Foto 25:

Foto 26:

Foto 27:

Foto 28:

Foto 29:

Foto 30:

Foto 31:

Foto 32:

Foto 33:

Foto 35: Cellen lijken te schuimen, zou gisting kunnen zijn
Foto 36:

Foto 37:

Foto 38: Varoamijt in honing

Foto 39:

Foto 40: Helder

Foto 41: Opmerkelijk de kleuren naast elkaar

Foto 42:

Foto 43: Toch iets met de in/uitgang.

Foto 44:

Foto 45:

Foto 46: Mooi op kleur nog

Foto 47:

Foto 48: Maden van een vlieg die op de dode bodys teren.

Foto 49:

Foto 50:

Foto 51:

Foto 52: Varoamijt los

Foto 53:

Foto 54:

Foto 55: gewoon aan het werk, let op de belletjes links in de andere cellen

Foto 56:

Foto 57:

Foto 58: leguber tijd staat ineens stil.

Foto 59: Bezig tot einde

Foto 60:

Foto 61:

Foto 62:

Foto 63:

Foto 64:

Foto 65: werken tot einde

Foto 66: gewoon alsof tijd is bevroren

Foto 67:

Foto 68: Leven stopt ineens

Foto 69:

Foto 70:

Foto 71:

Foto 72:

Foto 73:

Foto 74:

Foto 75:

Foto 76:

Foto 77:

Foto 78:

Foto 79: Is niet meer door te komen door de vliegopening, opvallend op deze foto de tong uit wat opmerkelijk is en kan duiden op gif.

Foto 80:

Foto 81:

Foto 82: Sommige met varoamijt, vele ook niet

Foto 83: Je ziet dat de ingang niet meer door te komen was, alles wat leefde kon niet naar buiten, aan de kleur vd bijen kan je zien welke al langer liggen

Foto 84: Gedachte om vliegopening om te keren zodat doorgan langer open blijft

Foto 85: verschil in de kasten, 3 kasten 3 rijen.

Foto 87: Potten vol dode bijen

Meer bloemen en bijen in de bermen van Hilversum

Cool, Fijn dat de gemeente aandacht gaat besteden aan de biodiversiteit in de gemeente. Ik wordt hier heel Bij en Blij van.


Trots om ondernemer in Hilversum te mogen zijn.


Onderstaand het persbericht welk Hilversum vandaag uit doet gaan:

Wethouders Bart Heller (links) en Arno Scheepers (rechts) bevestigen samen het eerste informatiebord ‘Hier maaien we minder voor meer bloemen, bijen en vlinders!’

De gemeente Hilversum wil de biodiversiteit in het openbaar groen vergroten. Foto: Studio Kastermans



Meer bloemen en bijen in de bermen van Hilversum

De gemeente Hilversum wil de biodiversiteit in het openbaar groen vergroten en start hiervoor dit voorjaar een tweede proef. Door minder te maaien, krijgen planten meer de ruimte om tot bloei te komen. Insecten als de wilde bij en roofinsecten die de eikenprocessierups opeten hebben hier baat bij, maar ook vogels. Hilversum is sinds 2019 een bijvriendelijke gemeente.



Wethouder Arno Scheepers (Openbare Ruimte): “Dit betekent dat we in de openbare ruimte meer bloemen en planten krijgen en minder gras. Een belangrijke proef, zeker nu het seizoen van de eikenprocessierups er weer aankomt. Op deze manier stimuleren we de aanwezigheid van natuurlijke vijanden van de rups zoals roofinsecten, mussen en mezen.”



Wethouder Bart Heller (Natuur): “Biodiversiteit is zo belangrijk om onze natuur in stand te houden. De wilde bij, die met uitsterven bedreigd wordt, is essentieel voor ons hele voedselsysteem. Zonder bestuiving geen bevruchting van planten. De bij staat aan het begin van onze voedselketen.”



Een bloeiende proeftuin

Na een succesvolle pilot uit 2019, waarbij er op drie plaatsen minder gemaaid werd en waar nodig extra gezaaid, breidt de gemeente de pilot uit tot 30 hectare aan openbare bermen en grasvelden. Dat is een oppervlakte van 60 voetbalvelden. In deze gebieden zal twee keer per jaar gemaaid worden in plaats van vier tot acht keer per jaar. Ook wordt niet alles tegelijk gemaaid, zodat bloemenzaden kunnen rijpen en zich verspreiden en insecten een schuilplaats houden. Dit betekent dat deze bermen en grasvelden er anders uit gaan zien: er komt meer variatie in soorten en in hoogte.



Door minder te maaien, verwacht de gemeente dat er meer variatie komt aan wilde bijen en andere insecten. Dat is weer gunstig voor vogels en vleermuizen. De beplanting in de proefgebieden zal ook worden onderzocht.



Natuurlijke bermen verwelkomen natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups

Het uitbreiden van het bijvriendelijk maaibeheer is ook nuttig in de bestrijding en beheersing van de eikenprocessierups. Dit biedt meer plaats aan de natuurlijke vijanden, zoals roofinsecten, mussen, mezen en vleermuizen. Daarnaast komt er op een aantal plekken in de stad ook nestkasten te hangen voor mezen. Hiermee zal het aantal natuurlijke vijanden van deze rups toenemen en na een aantal jaren de overlast van de rups afnemen.



De overlast helemaal wegnemen is niet mogelijk, maar het ecologisch systeem van de stad moet beter in balans worden gebracht. Hiermee is Hilversum ook beter bestand tegen mogelijke toekomstige plaagsoorten.



Naast het verbeteren van het leefgebied van natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups blijft het wegzuigen van nesten van deze rups noodzakelijk om overlast te voorkomen. In 2021 worden daarom, net als in 2020, risicobomen vroegtijdig geïnspecteerd, zodat de gemeente snel kan ingrijpen.



Bijlage

Overzicht locaties aangepast maaibeheer 2021



Meer informatie

Voor meer informatie: pers@hilversum.nl/ 06 – 34 34 20 75

De 1e BijenBlij nieuwsbrief

Bij en Blij, Het leeft wel onder de Hilversummers blijkt, ben ik blij om, zelfs wel beetje trots op jullie.

Echt enorm veel aanmeldingen dat ik de laatste dagen bezig ben geweest om een manier te vinden om jullie allemaal netjes en correct te informeren, Het is nu in de vorm van een nieuwsbrief geworden.

Dus bij deze: DE 1e BijenBlij nieuwsbrief.

Vooraf 1 minuutje genieten van de plank op onze bijenkast nr:1


https://bijenblij.noorderlicht.today/minuutje-genieten/

Eerst enkele zaken die ik recht wil trekken:

1) Bij en Blij is initiatief van Stichting Noorderlicht aan de korte Noorderweg in Hilversum. De actie is opgezet zonder medeweten van de gemeente, excuses als ik daar een verkeerde indruk gewekt heb met het plaatsen van de informatie van de Buurt Coördinatoren, Dit was bedoelt om de lijnen kort te krijgen, doch achteraf begreep ik dat dit ook anders gelezen kon worden.
2) Ik ben voorstander van inheemse planten tbv ondersteuning van de bijen, ook ik vindt belangrijk dat dit wordt meegewogen. Ik ben geïnformeerd dat de bijenmix die ik hier heb staan, de Tublinger TG-4 bienenschmaus misschung niet helemaal 100% Nederlands inheems is, ook hier mijn excuses. De bijenmix die ik hier heb staan wordt gebruikt op akkers om periodes te overbruggen, niet alle bloemen die er in zitten zijn waardevol voor de inheemse soorten. Wel ben ik er van overtuigd dat deze de bijen veel meer helpt dan 100% exoten. Ikzelf heb deze wel in mijn tuin staan en zie daar wel op gevlogen worden(ik heb thuis bijenkasten), en druk bezocht worden door insecten, maar het is niet helemaal 100% inheems. Ik ben in overleg met een bioloog om te kijken of ik nog op korte termijn een meer inheemse mix kan realiseren, of dat voor uitgifte lukt is nog onduidelijk, mede door deze onzekerheid heb ik de mailing iets later verstuurd.
3) Van belang is dat er 3 gebieden worden gedefinieerd waar gezaaid kan en mag worden, en waar niet:
A) Eigen grond(tuin, balkon etc) daar mag je zelf beslissen wat je voor een planten hebt, zaait of anderszins.
B) Binnenstedelijke openbare ruimte, hier is de gemeente verantwoordelijk voor. Deze heeft positief gereageerd op dit initiatief, daar schrijf ik straks meer over. Hier kan je niet zomaar zaaien of planten.
C) Buitenstedelijke openbare ruimte, (hei bermen, weilanden etc) daar is het verboden zomaar te gaan zaaien. Hier zit vaak een beheersplan op wat over langere termijn kijkt, ook al is dat niet altijd even duidelijk. Het verstoren middels andere zaailingen kan ernstige gevolgen hebben voor oa de bij en andere insecten.

Over naar de leuke dingen, zoals vermeld, er is door mij gesprek geweest met de Buurt Coördinatoren, zij zijn bereid om de vragen aangaande de initiatieven in binnenstedelijk openbaar groen te beantwoorden, vragen kunnen jullie e-mailen naar buurten@hilversum.nl. Zij gaan dan de initiatieven dan verbinden met de afdelingen in de Gemeente. Dit waardeer ik erg en ben blij dat zij openstaan om dit goed op te lossen, dus iedereen die mij het verzoek heeft gedaan voor zaaigoed om in binnenstedelijke openbare ruimtes te gaan zaaien ook even contact met buurten@hilversum.nl opnemen. Indien ik meer weet uit de gesprekken met de gemeente zal ik dit in de blogs of via de nieuwsbrief vermelden.
De vraag van de BuCo’s was wel indien de wens is binnenstedelijk openbaar groen in te zaaien op korte termijn de BuCo’s te benaderen zodat alle vragen verzameld kunnen worden en zo snel als mogelijk kunnen worden behandeld, top voorstel van de BuCo’s. mijn dank daarvoor.

Maaibeleid is in het ondersteunen van de bijen en insecten een heel belangrijke bijdrage, een van de meest voorkomende frustraties bij mij iniedergeval is dat net als de bermen gaan bloeien dat deze kort worden afgemaaid. Pff echt kan ik best chagrijnig over worden.
Hierover heb ik ook gesproken de laatste dagen met mensen die hier mee bezig zijn, Goed nieuws voor Hilversum, dit ligt onderwerp is al onder de aandacht van de Gemeente. Er wordt achter de schermen hard gewerkt aan aanpassingen in het maaibeleid. Het is alleen nog niet zichtbaar en komt mede door afspraken met het bedrijf dat de groenvoorzieningen onderhoudt. Als ik het goed onthouden heb is over maaien een 5 jarige afspraak gemaakt in 2017 en zou 2022 deze open zijn voor aanpassingen in maaibeleid. In 2018 is er binnen de gemeente begonnen met bewustwording inzake de verantwoording naar de bijtjes en natuur. Helaas door deze omstandigheid nog niet veranderd. Ik hoop dat daar snel verandering in komt.
Zelf zie ik het iets anders dan de gemeente, namelijk, de gemeente heeft betaal afspraak met groenbedrijf voor 5 jaar, groenbedrijf heeft leveringsverplichting voor diezelfde periode. Als de gemeente die betaalverplichting in stand houdt kan de leveringsverplichting toch worden aangepast lijkt mij. Ik kan mij niet voorstellen dat een bedrijf wat gelijk betaald blijft voor minder werk moeilijk gaat doen. Mijn inziens kan derhalve dit jaar 2021 al meer met gevoel voor natuur maaibeheer worden uitgevoerd. Kwestie van even aan de goede touwtjes trekken.
Het zou goed zijn als jullie de gemeente vragen het maaibeheer aan te passen al in dit jaar.

www.wildetuinplanten.com

Wat ik ook fijn vond afgelopen week is het gesprek met Martin, Martin is van www.wildetuinplanten.com uit Kortenhoef en betrokken bij de diverse adviezen in Hilversum. Martin is groot voorstander van biodiversiteit en veel dieper geïnformeerd dan ik. Het is voor nu een te lang verhaal geworden om even in deze mailing te zetten. Ik hoop dat Martin tijd vindt om zelf binnenkort hier een stukje over te schrijven op mijn pagina.
Wat leuk is om eens te bekijken is naast zijn website bij Kas&Co, waar Martin wilde planten kweekt voor biodiversiteit. Planten die ingezet kunnen worden in bv actie steenbreek, maar ook prima als invulling voor binnenstedelijk openbaar. Martin kweekt niet commercieel, hij wil graag bijdrage aan de biodiversiteit en kennis overdragen. Planten bied hij dan ook vaak tegen kostprijs aan.
Martin heeft mij ook op weg geholpen beter passende zadenmix voor inheemse ondersteuning te gaan regelen, het is alleen overal vreselijk druk met zaaiseizoen op komst. Ik doe mijn best en anders komt deze betere mix zeker op de agenda bij vervolg op deze actie.

Inheems betekend “van nature voorkomend”. Wat vaak onderbelicht is. In deze zijn dit de wilde planten die vaak als onkruid aangeduid worden. Dit zijn vaak wel de planten die de inheemse bijen en insecten nodig hebben. Wil je bijdragen aan een gezonder Bijenbestand is een stuk van je tuin gewoon door onkruid te laten begroeien. Naast een enorme bijdrage die dit eigenlijk zonder kosten oplevert is het plezier om te zien wat deze bijdragen aan de solitaire bijen en hommeltjes, gewoon prachtig om te zien. Naast ondersteuning van de biodiversiteit zijn vele “onkruiden” ook nog eens heel gezond.
Heel leuk om te zien is op een van mijn andere websites de blog: https://hilversumcomposteert.nl/humisme-alle-kleine-beestjes-helpen/

Wist je bijvoorbeeld dat brandnetel, ja die stekelige planten, heel gezond zijn!
Kijk brandnetel heeft:
3x meer eiwitten dan spinazie
5 keer meer calcium dan spinazie
13x meer ijzer dan Chinese kool
25x meer vitamine C dan groene salade
105x meer bètacaroteen dan kool
En al deze voedingsmiddelen kunnen gemakkelijk worden vervangen door brandnetel.
Met deze leuke plant haal je meteen een groente kruidenthee tuin aan huis.
De brandnetel heeft wel een prikkelend karakter, kijk op mijn facebookpost hoe je vriendjes kan worden met brandnetel: https://www.facebook.com/1440889577/videos/10216830488781456/

Vriendjes worden met brandnetel

Als jullie dat leuk vinden wil ik de komende maanden wel vaker iets meer vertellen over “onkruiden” die meer kunnen bijdragen dan alleen compost. Laat me maar weten. In ons urban farming kantoortje bij Stichting Noorderlicht op de korte Noorderweg is dit jaar het thema: eetbare en geneeskrachtige inheemse “onkruiden”.

Oke, terug naar de zaaimix die ik weg ga geven, op dit moment heb ik dus een bijna goede inheemse mix klaar staan, de kanttekeningen die hierbij horen heb ik jullie gegeven. Ik wilde deze mix uit gaan delen op 3 april tussen 11:00 en 13:00 op de korte Noorderweg 36. Ik zal dit einde van de week nog even middels een mailing bevestigen.

Graag dan RIVM adviezen in acht nemen, afstand houden en mondkapje dragen.

Om het zaad mee te nemen kun je het beste een schoon potje meenemen waar ik de mix voor jullie in kan doen. Als je me dan verteld hoeveel m2 je wilt beplanten wegen we af hoeveel je nodig hebt.

Samen kunnen we onze leefomgeving een stuk mooier maken.
informatie kunt u emailen naar bijenblij@noorderlicht.today
Dank en ik hoop samen met u binnenkort te mogen genieten van een bijenblije Gemeente Hilversum.


*Zaaigoed is alleen voor particulier terrein
**Zaaien binnenstedelijk altijd in overleg met de gemeente(buurten@hilversum.nl)
***Zaaien in buitenstedelijk gebied is niet toegestaan, dit ivm landschapsbeheer en behoud van inheemse plantensoorten.
****De mooiste manier om inheemse insecten(en dus ook de bij) te helpen is het laten staan van inheemse onkruiden.

Ik hoop samen met jullie hier een mooi project van te maken. Ik wordt vrolijk van jullie massale interesse in dit project en blij van alle input waar ik veel van geleerd heb(en nog veel meer van ga leren).

Allemaal fijne week gewenst en ik hoop jullie zaterdag 3 april op de korte Noorderweg te mogen ontmoeten.

Groet, Marcel Hammann